Gezonde spanning of ongezonde stress?
Stress brengt het lichaam in staat van paraatheid: de polsslag versnelt, de spieren spannen zich en de ademhaling wordt sneller en dieper. Die spanning helpt een chauffeur bijvoorbeeld om op de rem te trappen als er plotseling een kind voor zijn auto schiet. Stress stelt mensen in staat extra alert te reageren en geconcentreerd te werken aan een lastige klus of een moeilijk examen. Na afloop van zo’n gebeurtenis vloeit de spanning vanzelf weg. Deze stress is niet ongezond. Hij hoort bij het leven en komt bij iedereen voor. Maar sommige situaties leveren stress op zonder dat deze effectief te gebruiken is. Veel mensen raken bijvoorbeeld gestrest tijdens hun dagelijkse verblijf in de file. Mensen bouwen ook stress op wanneer de werkdruk constant te hoog is of als er thuis voortdurend spanningen zijn door ziekte of ruzies. Die stress is niet meer gezond, maar veroorzaakt overbelasting en uitputting. In het ergste geval kan dat uitmonden in overspannenheid of burnout.

Verschijnselen van stress en overbelasting
Stress uit zich vaak eerst in onopvallende, ‘gewone’ klachten. Die kunnen per persoon verschillen. De één krijgt last van maagpijn, de ander van eczeem, de derde slaapt slecht.
Als de stress lang aanhoudt of er geen tijd is om te herstellen, worden de gevolgen op steeds meer gebieden merkbaar. De belangrijkste verschijnselen zijn: aanhoudende moeheid, slapeloosheid, spierpijn, hoofdpijn, rugpijn, maagpijn, darmstoornissen, slechte eetlust, verminderde weerstand, hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, verhoogd cholesterol.
Andere verschijnselen zijn: psychisch niet meer tot rust kunnen komen, gejaagdheid, prikkelbaarheid, irritatie, sombere buien, piekeren, huilbuien, angst, niet meer kunnen genieten, lusteloosheid en futloosheid, besluiteloosheid, concentratieverlies, vergeetachtigheid, onzekerheid, verminderd zelfvertrouwen, gedragsveranderingen, minder presteren en meer fouten maken, steeds meer roken en veel alcohol/drugs gebruiken, steeds meer slaap/kalmeringsmiddelen gebruiken, sociale contacten steeds meer uit de weg gaan.
Zowel het werk als privésituaties kunnen tot overbelasting en ongezonde stress leiden.

Vaak is er sprake van een wisselwerking. Iemand kan bijvoorbeeld zijn werk goed aan totdat de partner aankondigt te willen scheiden. Of een situatie werkelijk tot overbelasting en stress leidt, hangt sterk af van de mogelijkheden die iemand heeft om zelf invloed uit te oefenen op de situatie. Mensen ontwikkelen minder snel stressklachten als ze hun activiteiten zelf in kunnen delen.

Naast situaties die stresserend kunnen zijn, is zeker zo belangrijk hoe iemand tegen de situatie aankijkt. Daarbij speelt de persoonlijkheid een grote rol. Mensen met burnout voelen zich vaak (te) sterk betrokken bij hun gezin of werk. Ze zijn zeer gemotiveerd en eisen veel van zichzelf. En ze houden hun eigen grenzen slecht in de gaten, waardoor ze het risico lopen op te branden. Andere eigenschappen die het risico op ongezonde stress vergroten zijn gevoelens slecht kunnen uiten, perfectionisme, moeilijk steun kunnen vragen, moeilijk nee kunnen zeggen, pessimisme en een weinig positieve kijk op eigen prestaties.

Mensen die last hebben van stress en overbelasting zien de signalen vaak over het hoofd, laat staan dat ze adequaat actie ondernemen. De klachten gaan echter niet vanzelf over, ze zullen eerder toenemen wanneer de situatie bij het oude blijft! Het is belangrijk overbelasting tijdig te herkennen en aan te pakken. Rust en steun zijn twee belangrijke remedies. Daarnaast zal iemand met burnout moeten werken aan verandering van de situatie en van bepaalde leefgewoonten die aan de overspannenheid hebben bijgedragen. Dit vraagt tijd, inspanning en oefening. Het is belangrijk daarbij deskundige hulp te zoeken.

Therapie
Preventief worden door verschillende GGZ-instellingen cursussen stresshantering en timemanagement gegeven. U kunt zich daarvoor rechtstreeks aanmelden tegen vaak lage kosten.
Verder bestaan er individuele therapieën voor mensen met stressklachten of burnout. Er wordt aandacht besteed aan herkennen en aanpakken van oorzaken van overmatige stress.
Veel mensen hebben baat bij een mindfulnesstraining. Binnen onze praktijk wordt momenteel geen training gegeven, maar een aantal collega’s maakt bij hun behandelingen wel gebruik van elementen uit de mindfulness.
De duur van de therapie wisselt sterk. Als stelregel geldt: hoe langer de overbelasting of burnout bestaat, hoe langer het herstel duurt.
Wij wijzen u erop, dat de behandeling van burnout (net als sommige andere klachten) sinds enige jaren door de zorgverzekeraars niet meer wordt vergoed op grond van de basisverzekering. Soms biedt een aanvullende polis wel enige dekking. U kunt dit informeren bij uw zorgverzekeraar. U kunt bij ons terecht voor de behandeling van burnout als u bereid bent de kosten zelf te betalen. Het tarief is inkomensafhankelijk en bedraagt minimaal € 65 en maximaal € 95 per sessie. Meer informatie hierover treft u aan bij de FAQ, vraag 14.

Medicijnen
Soms schrijft een arts tijdelijk slaap- en of kalmeringsmiddelen voor. Ook worden soms antidepressiva voorgeschreven tegen gevoelens van angst en depressie waarmee burnout gepaard gaat.

Bron: Psychowijzer